ΗΠΑ: Η σταθερά «π» στέλνει στα δικαστήρια δύο μουσικούς

Στα δικαστήρια, οδήγησε δυο μουσικούς στις Ηνωμένες Πολιτείες η πιο διάσημη μαθηματική σταθερά στον κόσμο, ο αριθμός π. Η απόφαση που έλαβε ο δικαστής δεν επιδέχεται καμιάς αμφισβήτησης: ο αριθμός 3,14 που ορίζεται ως λόγος του μήκους της περιφέρειας ενός κύκλου προς τη διάμετρό του και στον υπόλοιπο κόσμο είναι γνωστός ως «ελληνικό π», δεν ανήκει σε κανέναν και η χρήση του δεν υπόκειται σε πνευματικά δικαιώματα.

Η σχέση των μαθηματικών με τη μουσική είναι γνωστή. Στην περίπτωση του π, όλα ξεκίνησαν πριν από έναν χρόνο όταν ένας μαθηματικός και μουσικός από το Όρεγκον, ο Μάικλ Μπλέικ, ανέβασε στο YouTube μια σύνθεση υπό τον τίτλο «What Pi Sounds Like» («Πώς ηχεί το π»). Στην ουσία, πρόκειται για μια μουσική απόδοση του διάσημου αριθμού, η οποία επιτυγχάνεται με τη «μετάφραση» της αριθμητικής ακολουθίας -στην πραγματικότητα, των πρώτων 31 αριθμών μετά το κόμμα- σε συγχορδίες και νότες.

Ο Αμερικανός μουσικός χρησιμοποίησε διάφορα όργανα για να αποδώσει τον ήχο του π- από κιθάρα, ξυλόφωνο και αρμόνιο, έως μπάντζο και γιουκαλίλι. Όλα αυτά, σε τέμπο 157 bpm (χτύπων ανά λεπτό), δηλαδή το μισό του 3,14. Το αποτέλεσμα κέρδισε πολλούς θαυμαστές στο Διαδίκτυο. Προκάλεσε, όμως, και την αντίδραση ενός άλλου μαθηματικού που έχει πάθος με τις νότες. Ο Λαρς Έρικσον, από τη Νεμπράσκα, εντόπισε ομοιότητες με τη δίκη του σύνθεση «Pi Symphony», που χρονολογείται από το 1992 και ζήτησε από το YouTube να αποσύρει το βίντεο.

Ο συνάδελφός του, όμως, αποφάσισε να προσφύγει στα δικαστήρια, προκειμένου να αποφασίσει ο νόμος για τη μουσική τύχη της Σταθεράς του Αρχιμήδη. Ο δικαστής που κλήθηκε να εξετάσει την υπόθεση κατέληξε σε ορισμένα συμπεράσματα: πρώτον, οι δύο συνθέσεις είναι αρκούντως διαφορετικές, για να μπορεί κανείς να ισχυριστεί ότι υπάρχει κλοπή πνευματικής ιδιοκτησίας. Δεύτερον, η ιδέα να «μεταφραστεί» το π σε ήχο δεν μπορεί να ανήκει σε κανέναν, γιατί το 3,14 ανήκει στην παγκόσμια κληρονομιά. Επομένως, δεν υπόκειται σε πνευματικά δικαιώματα ούτε ο αριθμός ούτε η ιδέα να αποδοθεί σε ήχο.

Όπως, εξάλλου, σημειώνει ένας άλλος συνθέτης και μαθηματικός, ο Ντέιβιντ Κόουπ, στο βιβλίο του «Νέες Κατευθύνσεις στη Μουσική», «κάθε μαθηματική ακολουθία μπορεί να μεταφραστεί σε έναν αλγόριθμο, ικανό να παράξει μουσική». Ένα από τα πιο πρόσφατα παραδείγματα είναι η μουσική μεταφορά του γενετικού κώδικα του Λούντβιχ βαν Μπετόβεν, που επιχείρησε το 2010 ο Σκωτσέζος μουσικός Στιούαρτ Μίτσελ.

Και οι τρεις μουσικοί έκαναν το ίδιο πράγμα: αντιστοίχησαν τους αριθμούς σε νότες. Έτσι, το «What Pi Sounds Like» εμφανίστηκε από προχθές και πάλι στο YouTube.